GIẢI QUYẾT CÁC HỒ SƠ KẾT HÔN CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI: MỖI NƠI MỘT KIỂU

HOÀNG THƯ – THU HẰNG

Mặc dù Nghị định 69/CP sửa đổi bổ sung một số
điều của Nghị định 68/CP về quan hệ hôn nhân gia đình có yếu tố nước
ngoài đã tháo gỡ một số vấn đề về trình tự thủ tục trong việc đăng ký
kết hôn, tuy nhiên có nhiều điểm trong Nghị định này chưa rõ ràng dẫn
đến mỗi nơi một cách làm khác nhau.

Mất thời gian quá!

Hai giờ chiều, chúng tôi đến Sở Tư pháp TP. Hà Nội
thì lúc này đã có 5 đôi nam nữ đang ngồi đợi cán bộ Sở phỏng vấn (một
quy định mới của Nghị định số 69/CP nhằm hạn chế tình trạng lợi dụng kết
hôn để mua bán phụ nữ hoặc vì mục đích tư lợi). Anh Đinh Khắc Việt,
thường trú tại Berlin – CHLB Đức, tâm sự: Tôi ở Đức về cuối tháng
12/2007, nộp hồ sơ ngày 30/12. Nhưng trước khi tôi về nước, gia đình 2
bên đã lo đủ các thủ tục hồ sơ, chỉ chờ tôi về hoàn thiện nốt. Chiều
nay, hai chúng tôi đến đây phỏng vấn. Mọi việc ổn thoả,
tôi đã lấy giấy hẹn trả kết quả sau 30 ngày, cộng với thời gian CA xác
minh phải thêm 20 ngày, tổng cộng là 50 ngày. Trong khi đó, cuối tháng 1
tới, tôi đã hết hạn phép và phải trở lại Đức. Để kết hôn được, tôi sẽ
phải quay về Việt Nam trong vòng 3 tháng nữa. Không hiểu cải cách kiểu
gì chứ tôi thấy mất thời gian và rất tốn kém!

Bà Trần Thị Nhàn (Ba Đình, Hà Nội) thì thắc mắc: Con
gái tôi mang quốc tịch Hà Lan, hiện đang muốn kết hôn với một người đàn
ông ở Hà Tây. Dịp Tết này, nó sẽ về nước. Tôi ra đây tìm hiểu trước xem
hồ sơ phải làm những gì để thông tin cho nó mà chuẩn bị. Có điều, tôi
thấy hồ sơ yêu cầu nhiều loại giấy tờ quá, đặc biệt, thời hạn giải quyết
mất gần 2 tháng trời? Con tôi làm việc ở Hà Lan chứ không phải buôn
bán nên nó rất khó nghỉ lâu đến như vậy.

Đem phản ánh của người dân về thời hạn 50 ngày giải
quyết hồ sơ là khá dài hỏi các cán bộ tư pháp, chúng tôi được chị Bùi
Thị Thu – cán bộ bộ phận “một cửa” Sở Tư pháp Hà Nội, cho biết: Mỗi ngày
bộ phận “một cửa” tiếp nhận khoảng 4 – 5 bộ hồ sơ xin đăng ký kết hôn
có yếu tố nước ngoài, ngày cao điểm, con số này có thể cao hơn một chút.
Tuy nhiên, có nhiều công dân phải trở đi trở lại nhiều lần vì không
hiểu hoặc không làm đúng các hướng dẫn về giấy tờ trong hồ sơ. Chúng tôi
luôn sẵn sàng hướng dẫn tất cả người dân về thủ tục, song khi đến làm
hồ sơ mọi người cũng nên đọc các thông báo niêm yết công khai ở bộ phận
“một cửa” để biết thêm các thủ tục, trình tự cũng như thời gian. Việc gì
chưa rõ, công dân hãy hỏi trực tiếp cán bộ thì sẽ đỡ mất công đi lại,
chi phí… Ông Nguyễn Văn Thơm – Trưởng phòng Nghiệp vụ hộ tịch Sở Tư pháp
Hải Dương lại lý giải: Cái khó của cán bộ tư pháp bây giờ là sợ bị dân
kêu gây phiền hà. Nhưng quả thật có một số trường hợp, chúng tôi vừa làm
vừa run. Các bạn xem, có trường hợp đương sự xin được tới 4 bản Giấy
xác nhận tình trạng hôn nhân. Chẳng hạn, chúng tôi yêu cầu xuất trình
bản án ly hôn hoặc về nơi cư trú lấy Giấy xác nhận thì một số người bỏ
luôn hồ sơ.

Cứ thẩm định cho …chắc?

Tính riêng trong năm 2007, Sở Tư pháp Hà Nội đã giải
quyết khoảng 400 hồ sơ đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài. Quy trình
giải quyết một việc đăng ký kết hôn của Hà Nội có thể tóm tắt như sau:
đương sự nộp hồ sơ hợp lệ tại Sở Tư pháp, sau đó cả hai bên nam, nữ phải
có mặt để phỏng vấn. Hồ sơ sẽ được hoàn thiện để Sở Tư pháp chuyển
xuống UBND cấp xã nơi đương sự thường trú hoặc tạm trú niêm yết trong
vòng 7 ngày. Tiếp đến hồ sơ sẽ được gửi qua cơ quan CA thẩm định, xác
minh. Tiến hành xong các bước nói trên, Sở Tư pháp sẽ trình cho Chủ tịch
UBNDTP. ký quyết định và trả kết quả cho đương sự.

Tuy nhiên, cũng là việc đăng ký kết hôn có yếu tố
nước ngoài nhưng ở Hà Tây lại có cách giải quyết khác. Điển hình là,
việc niêm yết ở xã phường và xác minh tại cơ quan công an được tiến hành
đồng thời với nhau. Theo giải thích của ông Nguyễn Hoài Nam – Trưởng
phòng Hộ tịch Sở Tư pháp Hà Tây, cách làm này nhằm tiết kiệm thời gian
cho các bên đương sự, thể hiện cải cách hành chính, rút ngắn thời gian.
Chỉ trong trường hợp hồ sơ “có vấn đề” thì cơ quan công an mới cần xác
minh thêm trong vòng 20 ngày.

Tương tự, ông Thơm cho biết, mặc dù chỉ tiếp nhận hồ
sơ 3 ngày/ tuần song năm 2007, Sở Tư pháp Hải Dương đã giải quyết xong
500 bộ và có hơn 50% được trả trong thời hạn 30 – 35 ngày. Số còn lại là
do Sở Tư pháp phải tiến hành thẩm định đối với những trường hợp xin
đăng ký kết hôn lần thứ 3, thứ 4 hoặc độ tuổi chênh lệch của 2 bên đương
sự quá lớn và chỉ có khoảng 20% thì Sở chuyển sang cho CA xác minh. Ông
Thơm phấn khởi nói với chúng tôi: “Mới đây, Sở Tư pháp Hải Dương vừa tổ
chức Lễ trao Giấy chứng nhận kết hôn cho 3 đôi nam nữ mà hồ sơ được
giải quyết gói gọn trong vòng 20 ngày”. Đã có trường hợp cần thiết
(đương sự xuất trình vé máy bay), Sở này trả luôn hồ sơ chứ không cần
đợi đúng lịch quy định. Đó là do cán bộ tư pháp phải linh động, phải vì
dân thôi, ông Thơm kết luận.

Như vậy, trên thực tế, tính riêng trong quy định về
việc gửi hồ sơ đến cơ quan công an thẩm định mỗi địa phương đã có những
cách làm khác nhau. Tuy nhiên, phần lớn việc thẩm định được tiến hành
với tất cả các hồ sơ, không có ngoại lệ. Chỉ một số ít địa phương gửi
thẩm định các hồ sơ trong trường hợp cơ quan tư pháp thấy nghi ngờ. Thực
ra, vấn đề có hay không gửi thẩm định không do ngành tư pháp mà do UBND
cấp tỉnh quyết định. Dường như cứ có thẩm định của cơ quan CA, Chủ tịch
UBND cấp tỉnh khi ký các hồ sơ này cũng cảm thấy yên tâm hơn!? Theo quy
định của Nghị định 69/CP hiện hành, chỉ trong những trường hợp cần
thiết hoặc có nghi vấn hoặc khiếu nại, tố cáo thì Sở tư pháp mới cần xác
minh, làm rõ. Còn trong trường hợp thấy vấn đề cần xác minh thuộc chức
năng của CA thì Sở Tư pháp đề nghị CA xác minh. Tuy nhiên, như thế nào
là nghi vấn, là cần thiết, nội dung khiếu nại tố cáo nào cần xác minh,
thẩm định thuộc thẩm quyền của cả ngành CA và Tư pháp, đến nay chưa có
hướng dẫn. Cho nên, để an toàn nhiều địa phương đã chọn giải pháp 100%
hồ sơ đều qua “cửa CA”. Cách làm trên dễ dẫn đến hậu quả việc giải quyết
hồ sơ một cách tuỳ tiện, kéo dài. Trong khi thực tế, công dân nước
ngoài về Việt Nam thường rất hạn chế về mặt thời gian. Nếu hồ sơ không
được giải quyết đúng hạn sẽ dẫn đến việc đương sự “bỏ của chạy lấy
người” bởi theo quy định, Lễ đăng ký kết hôn (bắt buộc phải có mặt cả
hai bên nam nữ – PV) phải được tổ chức trong thời hạn 7 ngày từ ngày Chủ
tịch UBND cấp tỉnh ký Giấy chứng nhận kết hôn, trừ trường hợp có lý do
chính đáng thì cũng phải tổ chức trong thời hạn không quá 90 ngày, nếu
không sẽ phải làm lại thủ tục đăng ký từ đầu. Vì lý do đó mà thời gian
qua, tại các Sở Tư pháp đã có khá nhiều trường hợp Giấy chứng nhận kết
hôn bị huỷ do quá hạn về thời gian.

Cần hướng dẫn cụ thể

Về thủ tục thẩm định, xác minh đối với hồ sơ, các địa
phương đề nghị cần có hướng dẫn rõ ràng những trường hợp nào là có nghi
vấn, có “vấn đề”, để đảm bảo đúng tiến độ về mặt thời gian, đặc biệt
trong xu thế cải cách hành chính như giai đoạn hiện nay. Ngoài ra, liên
quan đến thẩm quyền ký Giấy chứng nhận kết hôn, một số địa phương cho
rằng nên sửa đổi quy định theo hướng Chủ tịch UBND cấp tỉnh có thể uỷ
quyền cho Giám đốc Sở Tư pháp ký. Bởi xuất phát từ thực tế, Chủ tịch
UBND cấp tỉnh có quá nhiều việc phải làm, trong nhiều trường hợp sẽ
không ký đúng hạn.

Nghị định 69/CP cũng quy định cụ thể những trường hợp
từ chối đăng ký kết hôn, trong đó có việc lừa dối, cưỡng ép kết hôn.
Tuy nhiên, để xác định mục đích thực sự của cuộc hôn nhân là rất khó, kể
cả khi đã đưa vào quy định bắt buộc các bên đương sự phải trả lời phỏng
vấn tại Sở Tư pháp hay quy định hai bên đương sự phải cùng biết một thứ
tiếng… Do vậy, nhằm tránh những tiêu cực trong lĩnh vực đăng ký kết hôn
có yếu tố nước ngoài, cần tăng cường kiểm tra thanh tra đối với các
hoạt động này và có biện pháp xử lý nếu phát hiện sai phạm.

——————————————————————

Thời hạn giải quyết
việc đăng ký kết hôn tại Việt Nam là 30 ngày, kể từ ngày Sở Tư pháp nhận
đủ hồ sơ hợp lệ. Trong trường hợp có yêu cầu cơ quan công an xác minh
thì thời hạn được kéo dài thêm 20 ngày

(Trích nội dung Điều 15 Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10/07/2002của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Hôn nhân và gia đìnhvề quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài)

SOURCE: MOj.GOV.VN